Robert Sheckley
W trzech częściach
Oaxe II była małą nudną, zacofaną planetą w pobliżu Oriona. Jej mieszkańcy pochodzili od Ziemian i nadal przestrzegali obowiązujących na Zielni obyczajów. Sędzia Abner Low był jedynym źródłem prawa na tej małej planecie. Większość spraw, jakie do niego trafiały, dotyczyła granic posiadłości lub własności świń i gęsi, obywatele Oaxe II mieli bowiem mało zamiłowania do przestępstw.
Ale pewnego dnia wylądował tu statek kosmiczny, który przywiózł recydywistę Timothy'ego Monta i jego adwokata. Przybyli na Oaxe II szukając schronienia i sprawiedliwości. A kolejnym statkiem przylecieli trzej policjanci oraz oskarżyciel publiczny.
- Wysoki Sądzie - oświadczył prokurator - ten szatan wcielony popełnił potworną zbrodnię. Timothy Mont, proszę Wysokiego Sadu, spalił sierociniec! Co więcej, zanim uciekł, przyznał się do winy. Mam tu jego zeznanie, podpisane własnoręcznie.
Na to wstał adwokat Monta, blady mężczyzna o zimnych, rybich oczach.
- Domagam się uchylenia wyroku.
- Wykluczone - odparł sędzia Low. - Spalenie sierocińca to okropne przestępstwo.
- To prawda - zgodził się adwokat. - W większości przypadków. Ale mój klient popełnił ten czyn na planecie Altira III. Czy Wysoki Sąd orientuje się w panujących tam zwyczajach?
- Nie - przyznał sędzia.
- Na Altirze III - informował adwokat wszystkie sieroty uczy się sztuki zabijania w celu redukcji populacji sąsiednich planet. Spalając sierociniec mój klient uratował tysiące, może nawet miliony niewinnych istot. Dlatego powinien zostać uznany za bohatera narodowego.
- Czy to, co powiedziano tu o Altirze III, jest prawdą? - spytał sędzia urzędnika sądowego. Urzędnik sprawdził w Encyklopedii Zwyczajów i Folkloru Planet i potwierdził, że to istotnie prawda. - W takim razie oddalam sprawę - oświadczył sędzia.
Mont i jego adwokat wyszli, a na Oaxe II życie toczyło się leniwie dalej, zakłócane tylko od czasu do czasu procesami o miedzę albo własność świń lub gęsi. Nic minął jednak rok, a Timothy Mont i jego adwokat - znaleźli się wsadzie ponownie, wraz z depczącym im po piętach prokuratorem.
. Sprawa i tym razem dotyczyła spalenia sierocińca.
- Choć mój klient nie wypiera się zarzucanego mu czynu - podkreślił znacząco blady adwokat Wysoki Sąd musi wzuć pod uwagę, że sierociniec, o którym tu mowa, znajdował się na planecie Deegra IV. Jak dobrze wiadomo, wszystkie sieroty na Deegrze IV są przyjmowane do cechu oprawców po to, by sprawować pewne obrzędy, które budzą wstręt w całej cywilizowanej galaktyce.
Stwierdziwszy, - że przytoczone przez adwokata fakty są prawdziwe, sędzia Low ponownie oddalił sprawę.
Po piętnastu miesiącach Timothy Mont i jego adwokat zostali ponownie wezwani do stawienia się przed sądem, w identycznej jak poprzednie sprawie.
- No, no - stwierdził sędzia Low - Co za reformatorskie zapędy... Gdzie popełniono przestępstwo tym razem?
- Na Ziemi - odparł oskarżyciel.
- Na Ziemi? - zdziwił się sędzia.
- Obawiam się, że to prawda - potwierdził smutno adwokat. - Mój klient jest winny.
- A jakiż to powód mógł mieć tym razem?
- Czasowa niepoczytalność - odparł natychmiast adwokat. - I mam dwunastu psychiatrów, którzy mogą to potwierdzić. Dlatego domagam się kary w zawieszeniu, zgodnie z prawem obowiązującym w takim przypadku.
Sędzia spurpurowiał z gniewu.
- Timothy Mont, pytam, dlaczego to zrobiłeś?
- Ponieważ lubię podpalać sierocińce! oświadczył Mont, nim adwokat zdążył go powstrzymać.
Tego dnia sędzia Low ustanowił nowe prawo, z którym zapoznano się w całej cywilizowanej galaktyce i które studiowano w tak różnych od siebie miejscach, jak Droma II Aos X. Prawo Lowa stanowi, iż adwokat oskarżonego powinien odbywać tę samą karę, na jaką zostaje skazany jego klient.
Wiele osób uważa, że to jest niesprawiedliwe, ale
częstotliwość pojawiania się adwokatów na Oaxe II znacząco zmalała.
